‘Onze’ grutto, Limosa limosa of ‘Skries’ in het Fries, legt elke lente zijn gespikkelde eieren in de Nederlandse weilanden en vliegt tegen het einde van de zomer met negentig kilometer per uur naar Afrika. Zo ging het verhaal, maar nu hebben we ontdekt dat vijf procent van de in Nederland geboren grutto’s een groot deel van de winter in het zuidwesten van Spanje doorbrengt en soms zelfs nooit de oversteek waagt. Professor Theunis Piersma van de Rijksuniversiteit Groningen, bekend van de Spinozaprijs die hij vorig jaar kreeg voor zijn onderzoek naar trekvogels, vroeg mij deze populatie op te zoeken en te bestuderen.
Om de vogels van een afstand te kunnen identificeren, moest ik vroeg opstaan. De Rijksuniversiteit Groningen maakt namelijk gebruik van een kleurringcode verdeeld over beide poten. Om de code af te lezen moet je beide poten tegelijk zien, maar grutto’s staan graag op één poot. Daarom moest ik al bij zonsopgang aanwezig zijn, want juist dan strekken ze hun benen. Op zoek naar een ontbijt scharrelen ze steeds dieper het water in waardoor de codes onleesbaar zijn. De felle zon draagt op dat tijdstip ook niet bij aan het ontcijferen. Tijdens zonsondergang kreeg ik een nieuwe kans want dan herhalen ze dit ritueel. Overdag was het zoeken naar actieve groepen. Opgeschrikt door roofvogels of als ze trek hadden in een middagsnack. Soms genoot ik net als de grutto’s even van de Spaanse siësta.
Ik reed elke dag in een gehuurde Nissan Juke vanuit Sevilla over steeds minder goede wegen naar de natuurlijke kwelders, pas geoogste rijstvelden of de viskwekerijen waar de grutto’s foerageren. Op een natte dag bleef ik steken in de dikke rivierklei van de Guadalquivir; de Juke bleek duidelijk geen 4×4! Ik heb twee uur met een stuk asbestplaat in de modder geschept totdat ik door twee barmhartige Spanjaarden werd gered. Samen kregen we de auto vrij, maar ik heb die dag geen metingen meer kunnen verrichten. Mijn ontvangst door Spaanse collega’s was meer dan hartverwarmend, maar ik raad iedereen aan de taal te leren. Vooral in een land waar Engels nog in de kinderschoenen staat!