Daan Swarts tijdens het CRISPR 2018 congres in Vilnius, Litouwen. Foto: privéfoto Daan Swarts Het gaat om een prijs voor het grootste wetenschappelijk talent van Nederland en Vlaanderen.Op de New Scientist-site kan gestemd worden op de Wageningse kandidaat (zie onder aan dit artikel). ‘Ik voel mij vereerd dat ik ben voorgedragen’, zegt Swarts, onderzoeker Biochemie bij het Departement Agrotechnologie en Voedingswetenschappen. Swarts onderzoekt nieuwe bacteriële immuunsystemen, die geprogrammeerd worden om DNA op een specifieke plaats te knippen.
Grote doorbraak
De ontdekking van CRISPR-Cas9 was een grote doorbraak. Met dit eiwit, dat van oorsprong onderdeel is van het immuunsysteem van bepaalde bacteriën, kunnen onderzoekers gericht knippen en plakken in DNA. Deze techniek biedt een breed scala aan mogelijkheden, bijvoorbeeld om erfelijke ziekten te genezen, of voedselproductie te verbeteren met genetisch aangepaste planten.
Knippen en plakken
Maar een nadeel van CRISPR-Cas9, is dat het eiwit maar een beperkt aantal plekken kan knippen. Tijdens zijn promotieonderzoek ontdekte Swarts de functie van een nieuw soort bacteriële eiwitten, de Argonaute eiwitten. Daarmee kunnen onderzoekers – in theorie – het DNA knippen en plakken op elke plek naar keuze. ‘We onderzoeken nu welke van deze eiwitten ook in de cellen werken’, vertelt Swarts. Samen met zijn voormalig promotor John van der Oost heeft hij twee patenten op zijn naam staan voor deze vinding.
Voordat we dit soort bacteriële immuunsystemen toepassen voor het aanpassen van DNA, moeten we ze eerst goed begrijpen.
Daan Swarts, onderzoeker Biochemie
Na zijn promotie onderzocht Swarts de 3D-structuur van CRISPR-Cas12a, een eiwit met een vergelijkbare functie en toepasbaarheid als CRISPR-Cas9. Met behulp van de 3D-structuur ontrafelde hij hoe dit eiwit DNA herkent en knipt. Swarts: ‘Voordat we dit soort bacteriële immuunsystemen toepassen voor het aanpassen van DNA, moeten we ze eerst goed begrijpen. Want je wilt dat zo’n eiwit heel gericht op de juiste plek knipt. Zelf vind ik het vooral leuk om deze nieuwe fundamentele ontdekkingen te doen, en dan laat ik de toepassing aan anderen over.’
Stem uitbrengen?
Swarts is één van de 25 genomineerden. Je kunt hier stemmen. Die uitslag wordt gecombineerd met het oordeel van een vakjury en de beste vijf jonge wetenschappers staan op 31 mei op het podium in Tivoli Vredenburg, waar de winnaar wordt bekendgemaakt.
