©Shutterstock
Stel: je lost een schep chocoladepoeder op in een glas warme melk. Nadat je het poeder door de melk hebt geroerd, tik je elke seconde met de lepel op de glasrand. Wat hoor je dan? Een klank waarvan de toon langzaam maar zeker hoger wordt. Dit is het Hot Chocolate Effect, zegt Saskia van Ruth, hoogleraar Voedsel authenticiteit bij WUR. Bij het roeren komen er luchtbelletjes in de vloeistof, die er na het roeren weer uitgaan. Daardoor gaat de samendrukbaarheid van de oplossing omlaag en als gevolg daarvan gaat de toonhoogte van het geluid omhoog. Fysici kennen dit principe al zo’n zestig jaar.
Spectroscopie
Maar nu kan Van Ruth dit principe met behulp van een nieuw apparaat omzetten in een nauwkeurige geluidscurve. Het nieuwe apparaat, ontwikkeld aan het University College Cork (Ierland), maakt gebruik van Broadband Acoustic Resonance Dissolution Spectroscopy. Samen met de Ierse onderzoekers heeft Van Ruth nu ontdekt dat in vloeistof opgeloste verbindingen een eigen unieke geluidscurve hebben. In een artikel in Food Research International toont ze aan dat ze hiermee verschillende soorten zout van elkaar kan onderscheiden.
Himalaya-zout
Je hebt tafelzout, natrium-arm zout, zeezout, Himalaya-zout, andere gekleurde speciale zouten en strooizout, legt Van Ruth uit. Strooizout kost 50 eurocent de kilo, het speciale Yuki Shio-zout honderd euro per kilo. Die zouten wil je wel uit elkaar kunnen houden om voedselfraude te bestrijden. Dat kan met een geluidstest, bleek uit haar onderzoek.
Tafelzout, dat voor plusminus 95 procent bestaat uit natriumchloride, geeft een andere geluidscurve dan natrium-arm zout, dat maar zo’n 50 procent natriumchloride bevat en meer kaliumchloride of magnesiumchloride. Zeezout en Himalaya-zout bevatten meer mineralen. Die mineralen hebben invloed op de hoeveelheid luchtbelletjes in de oplossing,, waardoor die zouten een ander geluid geven dan mineraal-arm zout.
Typerend
Van Ruth testte pure zouten en combinaties daarvan in het nieuwe analyseapparaat. Ze kon aan de hand van de geluidscurves een prima voorspelling maken van de samenstelling van het zout, maar begrijpt nog niet alle aspecten van het zout die verantwoordelijk zijn voor de typerende geluidscurve. Dus gaat een promovendus nu vervolgonderzoek doen bij WUR. ‘Eerst moeten we meer weten, voordat geluid kan worden toegepast bij de controle van voedsel.’
Zand
Overigens maakt niet alleen zout een typerend geluid. Ook zand heeft een eigen geluid, constateerde Van Ruth na vervolgonderzoek. Op negen verschillende stranden langs de Noordzeekust zamelde ze zand in en ging ze met de nieuwe spectrometer na of dat zand was te herleiden naar de plek langs de kust. Dat bleek het geval. ‘Zand lost niet op in water, maar er zitten deeltjes in zand, zoals schelpfracties, die oplossen in een zure oplossing. Die schelpfracties verschillen per plek, door de stroming van het water, en dus heeft elk deel van het strand zijn eigen geluid.’
Expositie
Naar aanleiding van dit onderzoek heeft Van Ruth contact gelegd met fotograaf Bert Spiertz die foto’s heeft gemaakt van de Noordzeekust. Samen werken ze nu aan de expositie The Sight and Sound of Sand die begin volgend jaar wordt getoond op de Wageningse campus.
Geluidsanalyse van zout
Bron: RIKILT, Wageningen University and Research