Bij grote overlast is ingrijpen soms nodig – maar op welke manier? FotoShutterstock De effectiviteit is prima, maar de val veroorzaakt ernstig dierongerief. In een notendop is dat de conclusie van een onderzoek naar een verdrinkingsval voor ratten en muizen door Wageningen Livestock Research, Universiteit Utrecht en Stichting Kennis- en Adviescentrum Dierplagen KAD. Eerder waren over deze val ook Kamervragen gesteld.
Inspelend op het steeds strengere verbod op gifstoffen om ratten en muizen te bestrijden – onder andere omdat de doeldieren resistent werden, terwijl het gif zich opstapelde in dieren verderop in de voedselketen, zoals uilen – verschijnen er regelmatig nieuwe vang- en dodingsmethoden op de markt. Daarbij spelen twee belangrijke vragen: of ze effectief zijn én of ze geen onnodig dierenleed veroorzaken. Artikel 3.24 van de Wet Natuurbescherming geldt namelijk voor álle in het wild levende dieren en stelt dat bij het vangen of doden onnodig lijden moet worden voorkomen.
Praktijkproef
Om deze vragen te kunnen beantwoorden rond een bepaald type verdrinkingsval, deed Livestock Research er nader onderzoek naar, onder andere via een praktijkproef bij een boerderij in Limburg. De daar onderzochte Ekomille-val lokt de plaagdieren met voedsel op een platform, waarna een sensor een valluik activeert en het dier in een met vloeistof gevuld compartiment valt. Volgens de fabrikant is dat een op alcoholische isopropyl gebaseerde vloeistof die het dier bedwelmt, zodat het verdrinkt zonder onnodig te lijden. Maar de praktijk bleek anders.
Observaties
Dankzij de glazen wanden, ultrasone geluidssensoren, wildcamera’s en wifi-verbinding die WURs Technical Development Studio had aangebracht aan de Ekomille, konden glasheldere observaties worden gedaan. Die beelden zagen er weinig prettig uit, zegt plaagdierexpert Bastiaan Meerburg. De vloeistof, die overigens geen Nederlandse biocide-goedkeuring heeft en dus eigenlijk niet eens gebruikt mag worden (voor dit onderzoek kreeg Livestock Research een ontheffing), bleek wel te irriteren (ogen, luchtwegen), maar niet te bedwelmen.
De beelden tonen dat de gevangen ratten in cirkeltjes zwommen en aan de zijkanten van de container klauwden tot het dier uitgeput was. Gemiddeld duurde het ruim anderhalve minuut (96 seconden) voor het dier kopje-onder ging en niet meer bovenkwam. ‘Ernstig ongerief’, oordeelden de geraadpleegde experts van de samenwerkende onderzoeksinstituten, met in een worstcasescenario zelfs risico op ‘extreem ongerief’.
Welzijnsimpact
Het onderzoeksrapport is vorige week aangeboden aan het ministerie van Landbouw. Kortweg luidde de conclusie dat verdrinkingsvallen zoals deze potentie hebben bij de bestrijding van muizen en ratten, maar dat ze verdere optimalisatie nodig hebben om de welzijnsimpact voor doeldieren te verminderen.
Ik kan me voorstellen dat er aanvullende regelgeving komt voor dit soort vallen
Plaagdierexpert Bastiaan Meerburg
Verder beveelt het rapport aan om nader onderscheid te maken tussen de verschillende soorten bestrijdingsmiddelen en hun impact op dierenwelzijn en/of milieu. ‘Voor alle bestrijdingsmethoden is en blijft een hoge effectiviteit een essentiële voorwaarde. Beslissingen over het al dan niet inzetten van een methode moeten altijd per context worden gemaakt en op basis van de relatieve impact en effectiviteit ervan’, aldus het rapport. Of zoals Meerburg het formuleert: ‘Ik kan me voorstellen dat er aanvullende regelgeving komt voor het gebruik van dit soort vallen.’
Podcast over dierproeven
Wat is een praktijkproef met dieren, en wat is een dierproef? En welke regels gelden daar zoal voor? Wageningen Animal Sciences heeft er de podcastserie ‘Op de proef gesteld’ over gemaakt, waarin microbioloog/schrijver Rosanne Hertzberger verschillende Wageningse dierwetenschappers interviewt.
