Is het verassend dat nertsen geïnfecteerd zijn?
Fretachtigen, waaronder nertsen, zijn gevoelig voor besmettingen met het coronavirus. Dat komt omdat deze dieren specifieke receptoren op hun cellen hebben waar het virus op aangrijpt. Fretten in het lab met coronavirusinfecties hebben echter niet zoveel klinische verschijnselen. Mogelijk zijn nertsen zieker omdat ze ook met andere ziekteverwekkers besmet zijn, iets wat bij proefdieren niet speelt. Dat gaan we nog onderzoeken.’
Het coronavirus is sinds de uitbraak geconstateerd bij tijgers, katten en nertsen. Hoe groot acht je de kans dat het nog meer diersoorten zal treffen?
Klein. Hoogstens misschien bij ratten of muizen. Van katachtigen wisten we al dat ze, net als fretachtigen, de celreceptoren hebben voor het virus. Er is al een aantal katten in Nederland onderzocht, maar er is nog geen besmette kat gevonden. Het is mogelijk dat ze in een te laat stadium getest zijn, waardoor je het virus niet meer kunt aantonen. Ik sluit niet uit dat we in de toekomst meer besmettingen bij katten aantreffen.’
Hoe lijkt de kans dat de dieren het virus overdragen op de mens?
De kans dat nertsen of katten mensen besmetten, lijkt klein omdat tot op heden geen infecties zijn gemeld van dier op mens. Dit coronavius circuleert onder mensen en het risico dat je via een ander mens de infectie oploopt is veel groter. Het virus lijkt ook door mensen geïntroduceerd te zijn bij nertsen, dat noemen we een anthroponose. Hoe het zich vervolgens verspreidt, onderzoeken we nu. We hebben het idee dat dit een acute uitbraak is en het lijkt er op dat één van de bedrijven al over de piek van de ziekte heen is. Dus de kans is klein dat deze dieren als een reservoir gaan functioneren.’
De uitbraak is in hetzelfde gebied als eerder ook Q-koorts en varkenspest. Is dat toeval?
Het is een gebied met veel veehouderij. Met name pluimvee, varkens en nertsen. En over het algemeen is daar ook meer stof in de lucht. Maar ik zie geen verband tussen deze uitbraak en eerdere uitbraken, want dit zijn hele andere ziektes met andere verspreidingmechanismen.’
Het verbod op de pelsdierhouderij betekent sowieso dat nertsenhouders hun bedrijf moeten afbouwen voor 2024. Heeft deze uitbraak daar nog impact op?
‘Minister Schouten (Carola Schouten, minister van Landbouw, red.) heeft in haar brief gezegd dat ze dit als twee afzonderlijk zaken ziet en dat lijkt mij terecht. Ik hoop voor de nertsenhouders dat het een kortdurend probleem is. Ook omdat dit een financiële strop is die nog bovenop die afbouwregeling komt.’
Moeten we beter nadenken over de manier waarop we met dieren leven?
‘De afgelopen tien jaar was naar schatting zo’n 60 tot 75 procent van nieuwe infectieziekten afkomstig uit dieren. Maar als je bedenkt dat de mens maar één soort is tussen zoveel diersoorten, dan is het niet verwonderlijk dat de meeste menselijke infecties van andere dieren afkomstig zijn.
De introductie van ziekten bij mensen vanuit wildlife verdient zeker aandacht. Plekken waar veel verschillende diersoorten bij elkaar komen, zoals de wildlifemarkten in China, zijn echt hotspots voor potentiele introducties van nieuwe virussen. Daar is in het verleden al vaker voor gewaarschuwd. De Chinese autoriteiten willen daar ook mee aan de slag. Of dat ook tot verbetering gaat leiden moeten we nog zien. Ik hoop van wel.’
En de intensieve veehouderij?
‘Deze corona-epidemie heeft verder geen directe link met de veehouderij, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de eerdere vogelgriepuitbraak. Maar het is mogelijk dat in de toekomst weer andere ziekten uitbreken die wel van dieren op mensen overgaan. We moeten daarom goed nadenken bij het ontwikkelen van initiatieven in de veehouderij. Denk bijvoorbeeld aan de trend om insecten te houden voor voedselproductie. Ik denk dat daar veel potentie zit, maar we moeten wel goed onderzoeken wat de risico’s zijn voordat we ineens weer geconfronteerd worden met een nieuwe ziekteverwekker.’
