Foto Shutterstock Nederland stak de afgelopen twintig jaar steeds meer geld in bescherming van grutto’s, maar ondertussen halveerde het aantal grutto’s naar 30.000 paren.
Dat constateerde de Algemene Rekenkamer op 14 december. Een groep Wageningse studenten legde in 2019 de basis voor dit rapport tijdens het vak Academic Consultancy Training (ACT), vertelt Ernst Bos van de Rekenkamer. ‘Ze hebben een mooi fundament neergelegd.’
Voordat Bos bij de Algemene Rekenkamer kwam, werkte hij bij Wageningen Economic Research in Den Haag, dus hij wist de weg naar de universiteit. Dat resulteerde in 2019 in een ACT-opdracht aan zes Wageningse studenten. Vijf studeerden Biologie, eentje Bos- en Natuurbeheer. Ze voerden literatuuronderzoek uit en deden interviews over welke vormen van weidevogelbeheer succesvol zijn en welke niet.
Plas-dras
Daarbij bleek dat het markeren en beschermen van de nesten weinig succesvol was. Twee andere beheersmaatregelen wierpen wel vruchten af: het verhogen van het waterpeil op boerenland en de aanleg van greppels, zodat een plas-dras-grasland ontstaat. Maar in deze beide gunstige omstandigheden voor de grutto werd door de boeren nauwelijks voorzien, toonde nader onderzoek van de Rekenkamer.
‘We hebben veel literatuuronderzoek samengevat, maar ook met veel partijen gesproken, zoals de Vogelbescherming en boeren’, zegt Bernice Goffin, een van de studenten. ‘We wilden weidevogelbeheer namelijk vanuit alle invalshoeken bekijken. Ook hebben we een bezoek gebracht aan een agrarisch collectief in Eemland, een van de weinige gebieden waar het goed gaat met de grutto. Dat gaf perspectief welke aanpak van boeren wel succesvol is.’
Vossen
Terwijl de subsidies voor weidevogelbeheer groeiden naar ruim 30 miljoen euro per jaar, was er van effectieve gruttobescherming geen sprake, concludeert de Rekenkamer. Slechts in 2 procent van de gevallen leidden de subsidies tot effectieve vernattingsmaatregelen voor de grutto. ‘Het beleid was niet effectief’, concludeert Bert Bakker van de Rekenkamer. Hij denkt dat de regeling moet worden aangepast. ‘Boeren gaan niet vrijwillig hun land onder water zetten, dat kost ze geld.’
Natte weilanden zouden intussen nóg een probleem voor de grutto kunnen oplossen: predatie. Met name vossen peuzelen veel grutto-eieren op. ‘Vroeger zat de vos vooral op de zandgronden, maar door de ontwatering zijn de weidegebieden aantrekkelijk geworden voor de vos’, zegt Bos. ‘Als dat gebied natter wordt, kunnen ze moeilijker een hol graven en trekken ze weg.’
Goffin is inmiddels afgestudeerd, maar nog steeds bezig met weidevogels. Ze werkt nu bij Sovon Vogelonderzoek Nederland, de vereniging van vogeltellers, waar ze de monitoring van boerenlandvogels coördineert.
