Foto Guy Ackermans Docent Michiel van der Molen laat met gepaste trots ‘zijn’ toren zien. Ondanks de hoogte (36 meter) valt-ie pas op als je er dichtbij staat. De toren is gemaakt van steigermateriaal en telt 18 verdiepingen. Na 180 treden is het uitzicht bovenop fraai. Bos alom, in de verte het Kootwijkerzand. Op een heldere dag zijn de windmolens bij Ede te zien. De campus net niet.
Beneden staat al sinds 1996 een kleinere toren. ‘Dat was destijds de eerste in Nederland, en een van de eerste in de wereld, die werd gebouwd om de uitwisseling van CO2 te meten tussen het bos en de atmosfeer’, licht Van der Molen toe. Dat leverde een langdurige meetreeks op. Maar het is in een oogopslag duidelijk waarom er een nieuwe moest komen: de toren is te klein.
Met een halve hectare bos kun je de koolstofuitstoot van een doorsnee huishouden compenseren
Michiel van der Molen, docent Meteorologie en Luchtkwaliteit
Destijds stak de toren nog vijf meter boven het bos uit. Nu niet meer. De metingen voldoen daardoor al een tijdje niet meer aan de Europese protocollen. Daarom werd NWO om geld gevraagd voor een nieuwe. Van der Molen: ‘We willen weer meedoen aan de wereldtop en deelnemen aan het Integrated Carbon Observing System, de Europese infrastructuur voor CO2-metingen.’
De apparatuur in de top van de toren meet 20 keer per seconde de windsnelheid en het CO2-gehalte van de passerende lucht. ‘Uit de verticale component van de windsnelheid en de verandering van het gehalte CO2 in de lucht kun je berekenen hoeveel het bos netto opneemt’, legt Van der Molen uit. ‘Dat is de balans tussen opname (fotosynthese) en uitstoot (afbraak van dood materiaal).’
Grove dennen
De netto opname komt neer op ongeveer een halve kilo koolstof per vierkante meter per jaar. Van der Molen: ‘En dat is best wel een hoop. Met een halve hectare bos kun je de koolstofuitstoot van een doorsnee huishouden compenseren.’ De meting zegt uiteraard alleen iets over dit bos van 110 jaar oude grove dennen, ooit aangeplant om overlast van het stuifzand aan te pakken.
We kijken vooral ook naar die opname verandert met de omstandigheden
‘Je kunt die metingen niet een-op-een vertalen naar een meer divers bos’, erkent de onderzoeker. ‘Maar we kijken vooral ook naar hoe die opname verandert met de omstandigheden. Wat gebeurt er bij langdurige droogte of hitte? Die informatie verschaft inzicht in hoe die CO2-balans werkt en dat kun je weer toepassen op andere typen bos.’
Website
Door moderne verbindingen worden alle meetwaarden direct doorgestuurd naar de campus. Van der Molen kan ze ook gewoon thuis inzien. Hij werkt nog aan een website waarop ze ook voor het grote publiek zichtbaar en inzichtelijk worden gemaakt. ‘Ik wil heel graag een website inrichten, waar je de evaluatie van de afgelopen dagen of week kunt zien.’
De toren wordt overigens niet alleen door de meteorologen van WUR gebruikt. Ook onderzoekers van de Universiteit Utrecht, TU Delft en het RIVM gaan de toren gebruiken. Diverse afdelingen van de Environmental Sciences Group van WUR doen onderzoek in het bos. En in de zomer doen studenten er veldpracticum, waarbij ze leren hoe je bijvoorbeeld fotosynthese meet aan bladeren.
