Westerse consumenten willen steeds meer weten hoe de voeding die ze kopen is geproduceerd en behandeld. De beschikbaarheid van informatie over de productieomstandigheden wordt ook steeds beter, dankzij drones en satellieten die de sociaaleconomische en milieukundige productieomstandigheden registreren, en tags die de omstandigheden tijdens het vervoer van het voedsel vastleggen. Daarnaast maakt technologie zoals blockchain voedselketens hypertransparant, stelt Kos, promovendus bij de leerstoelgroep Ontwikkelingseconomie, deze maand in het tijdschrift Current Opinion in Environmental Sustainability.
Kennis is macht
De nieuwe technologie en data zorgen voor continue volautomatische informatiestromen over de voedselproductie. Die ontwikkeling kan kleine Afrikaanse boeren helpen om toegang te krijgen tot westerse markten en hun inkomen te vergroten, zegt Kos. De drones en satellieten leveren informatie op over de bodemkwaliteit en teeltomstandigheden, waardoor boeren beter kunnen vaststellen of ze meer of minder kunstmest en gewasbescherming moeten gebruiken. Verder helpt deze informatie ze om toegang te krijgen tot advies, krediet, kunstmest en verzekeringen. Ook kunnen ze er hun onderhandelingspositie ten opzichte van handelaren mee verbeteren. In sommige gevallen kunnen de boeren die tussenhandel zelfs overslaan, zodat ze meer voor hun oogst ontvangen.
De nieuwe technologie zou de scheve machtsverhoudingen in voedselketens ook kunnen bestendigen
Machtsverhoudingen
Maar de supertransparante voedselketens zorgen ook voor nieuwe risico’s. Om deel uit te maken van dit informatienetwerk moeten de boeren kunnen lezen en schrijven, een smartphone hebben, al toegang hebben tot markten en willen innoveren. In veel rurale gebieden in Afrika ontbreken deze randvoorwaarden. Bovendien hebben de overheden in ontwikkelingslanden vaak niet de capaciteit om de technologie aan te schaffen en om te zetten in nuttige informatie voor de boeren.
Dat maakt de boeren afhankelijk van westerse bedrijven, die met de nieuwe technologie informatie en controle krijgen over de voedselproductie van de kleine boeren. De zorg bestaat dat de bedrijven die informatie niet publiek delen, maar gebruiken om hun zaken en winsten te vergroten. Daarmee zou de nieuwe technologie de scheve machtsverhoudingen in voedselketens ook kunnen bestendigen.
Wetgeving en afspraken nodig
Daarom is nieuwe informatiewetgeving nodig, concludeert Kos. Die moet ervoor zorgen dat boeren toegang krijgen tot bedrijfs- en marktgegevens die met drones en sensoren worden opgehaald. Ook zijn afspraken nodig dat ketenpartners hun data delen op basis van gelijkwaardigheid. Alleen dan kunnen kleine Afrikaanse boeren hun positie versterken en inkomens verhogen in mondiale voedselketens.
