Southill Solar in Engeland, dat zonnepanelen afstemt op het landschap. Foto Dirk Oudes Zonneparken worden in Nederland tot dusverre heel kwantitatief benaderd, zegt de Wageningse landschapsarchitect Dirk Oudes. Vanwege het Klimaatakkoord hebben we 35 miljard kilowattuur aan duurzame energie nodig in 2030 en daarvoor moeten we 34.000 tot 65.000 hectare aan zonneparken aanleggen, aldus de Nederlandse netbeheerders. Dertig energieregio’s in Nederland maken plannen hoe ze dat voor elkaar kunnen krijgen, maar de ruimte is schaars.
Het wordt tijd om ook kwalitatief naar zonneparken te kijken, vindt Oudes. Hoe passen ze in het landschap? Wat is onze beleving van zo’n park? Welke functies – denk aan landbouw, waterberging, recreatie en natuur – kun je koppelen aan energieopwekking? Daarom onderzocht hij, samen met collega Sven Stremke, elf zonneparken in Nederland, Engeland, Duitsland en Italië die op een creatieve manier rekening houden met het landschap, de wensen uit de omgeving of die functies combineren. ‘Deze voorbeelden helpen om het gesprek te voeren in Nederland, in plaats van dat het alleen maar gaat over energieproductie en hinder.’
Zo is in Engeland nabij Oxford een zonnepark aangelegd in een beschermd landschap, waarbij 40 procent is ingericht voor zonnepanelen en 60 procent voor natuur. De ontwerpers plaatsten de zonnepanelen zo dat ze niet opvielen in het glooiende landschap. Daarbij werden ze geholpen door honderd vrijwilligers uit het naburige dorp, die als groep steeds op verschillende plekken in het park hun paraplu opstaken en zich lieten fotograferen om een beeld te krijgen waar een zonneveld het minst zichtbaar zou zijn. ‘Dit vind ik een mooie manier, omdat je zo met mensen uit de omgeving in gesprek bent om vanuit een landschapsperspectief een zonnepark aan te leggen’, zegt Oudes.
Tuinbouw
Er wordt momenteel veel onderzoek gedaan naar het effect van zonneparken op water en in landbouwgebied. Een voor Nederland interessante optie is het combineren van zonnepanelen met de teelt van zacht fruit, zoals aardbeien en frambozen. De panelen beschermen het fruit tegen hagel, het fruit krijgt vermoedelijk iets minder licht en opbrengst, maar dit kan een sterke combinatie worden in tuinbouwgebieden, denkt Oudes.
Welke optie het beste is, hangt volgens de landschapsarchitect af van de plek. ‘Je moet steeds bedenken: wat past in dit landschap? De elf voorbeelden, die Oudes publiceerde in het tijdschrift Renewable and Sustainable Energy Reviews, geven daar een aanzet toe. ‘Door eerst deze vraag te beantwoorden en dan pas naar de techniek en efficiëntie te kijken, kun je veel maatschappelijke weerstand tegen zonneparken voor zijn.’
