Schuim op het strand afgelopen weekend. Foto: Tessa Louwerens Dat zegt Jeroen Wijsman van Wageningen Marine Research. Wijsman doet onderzoek naar de Phaeocystis globosa – beter bekend als de schuimalg – die in sommige jaren ook schade veroorzaakt in de mosselkwekerij. Deze alg heeft een bijzondere leefwijze, vertelt Wijsman. ‘Net als de meeste algen in de Noordzee is het een ééncellig organisme. Maar in het voorjaar, als de alg gaat “bloeien”, kunnen ze bolvormige kolonies vormen van duizenden cellen die zich met behulp van slijm aan elkaar hechten. Binnen die bolletjes leggen ze een gezamenlijke voedselvoorraad aan met eiwitten en andere voedingsstoffen erin.
Voedingsstoffen en zon zorgden voor forse algengroei. Daarnaast waaide er een noordwesten wind die het schuim het strand opblies
Jeroen Wijsman, onderzoeker bij Wageningen Marine Research
Licht+voeding
In het voorjaar, wanneer voldoende licht en voedingsstoffen zoals stikstof en fosfaat beschikbaar zijn, bloeien de algen op. Dit gebeurt meestal in april en mei. Als de algen op het einde van die bloei niet meer voldoende voeding hebben, vallen hun kolonies uit elkaar en komen de eiwitten vrij in het water en kunnen door wind en golven worden opgeklopt tot een dik schuim-net zoals bij cappuccino. In sommige jaren is er meer schuim op het strand te vinden dan in andere jaren. Dit heeft te maken met factoren zoals de hoeveelheid algen in het water, maar ook met de wind en windrichting. In de jaren zeventig en tachtig nam de algenbloei in de Noordzee toe als gevolg van eutrofiëring (voedingsstoffen in het water), maar de laatste decennia is de aanvoer van voedingsstoffen via de rivieren sterk afgenomen.
Hoog water
Ieder jaar is er in het voorjaar wel schuim te zien. Vissers noemen dit ook wel mei-sop. Maar de meters dikke schuimlaag die nu ontstond, is volgens Wijsman vrij uniek. Het was waarschijnlijk het gevolg van een complexe samenloop van omstandigheden. ‘April was een erg zonnige maand en ook de rivieren stonden hoog. De rivieren die in zee uitmonden bevatten grote hoeveelheden voedingsstoffen zoals stikstof en fosfaat. Voedingsstoffen en zonlicht zorgden voor een ongeremde algengroei. Daarnaast waaide er een noordwesten wind die het schuim het strand op blies. De noordelijk pier bij Scheveningen vormt in dat geval een trechter waar het schuim zich ophoopt.’
Nader onderzoek
Het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) doet ook al jarenlang onderzoek naar schuimalgen en analyseert momenteel monsters van de schuimlaag bij Scheveningen. De onderzoekers willen weten waar het schuim precies uit bestaat om meer inzicht te krijgen in de omstandigheden die tot het drama hebben geleid.