Foto: Ocean Fisheries Canada DFO Sponzen zijn opmerkelijke organismen. Ze kunnen niet alleen heel oud worden (het oudste nog levende individu is 11.000 jaar!), maar hebben ook allerlei interessante stoffen aan boord. Stoffen tegen virussen, bacteriën, tumoren en noem maar op. De medicijnkast van de spons is goud waard. Maar dan moet je ‘m wel gecontroleerd aan het delen krijgen. En dat lukte dus tot voor kort niet.
Doorbraak
Wageningse wetenschappers zijn er nu in geslaagd dat wel te doen. Onderzoeker Kylie van Deinsen-Hesp promoveerde er onlangs op. ‘Dawn of a New Era in Sponge Biotechnology‘ heet haar proefschrift. De ontwikkeling van de cellijn is in sponzenland niet minder dan een doorbraak. Het maakt in beginsel de weg vrij voor de productie van tal van nieuwe medicijnen.
Het medium is een goede basis. Per soort spons zal het geoptimalisserd moeten worden
Kylie van Deinsen-Hesp, promovenda
Van Deinsen-Hesp lukte het met de Geodia barretti, een algemeen voorkomende diepzeespons. Ze gebruikte een voedingsbodem die was gebaseerd op een bekend groeimedium voor dierlijke cellen. Feitelijk niets bijzonders, maar de sponscellen bleken er in te kunnen delen. In vervolgstappen werd het groeimedium zo geoptimaliseerd, dat continue deling werd verkregen.
Verder onderzoek toont aan dat vooral de toevoeging van PHA cruciaal is. Deinsen-Hesp: ‘Dat is een stof uit de plantenwereld, waarvan het bekend is dat het dierlijke cellen aanzet tot delen. Een soort groeifactor dus.’ De vraag is of het groeimedium voor alle sponzen werkt. Deinsen-Hesp: ‘Het medium is een goede basis. Per soort spons zal het geoptimaliseerd moeten worden.’
Barrettine
De Geodia barretti maakt onder meer barrettine, een stof die ontstekingen remt en hechting (anti-fouling) van biomateriaal tegengaat aan bijvoorbeeld schepen. De spons is bewerkbaar met Crispr-Cas technologie, heeft Deinsen-Hesp laten zien. ‘Als je weet welke genen belangrijk zijn bij het maken van bio-actieve stoffen, kun je met Crispr aan de slag om cellen te verbeteren.’
De studie van Deinsen-Hesp maakte deel uit van het Europese SponGES-project, dat onder meer studie doet naar de toepassing van sponzen in de biotechnologie. Geodia barretti is een van de sponzen die ook voorkomt in de Noord-Atlantische wateren.