Fleur Bastings en Joerie Gerritsjans bij de kerk op de Markt in Wageningen. Foto Resource ‘Vorig weekeinde zat ik hier nog op het terras. Dan is het wel heel erg leuk om glunderend naar je eigen werk te kijken’, zegt Fleur Bastings. ‘Het is zó leuk dat het eerste ontwerp dat echt wordt gerealiseerd in je eigen stadje is.’ Dat werk is de groene aankleding van de kerk op de Markt.
Bastings en haar medestudent Joerie Gerritsjans hebben de ontwikkelingen bij de kerk de laatste maanden op de voet gevolgd. Beiden studeren nog. De overige leden van het ACT-groepje van Landschapsarchitectuur en Ruimtelijke Planning (Elzemieke Brouwer, Leon Herrenauw, Eline Ranshuysen en Fuyuki Wakayama) dat het groen op de Markt ontwierp zijn al afgestudeerd. Hun werk werd al in juli 2023 afgerond. Afgelopen maand pas ging de schop de grond in.
De opdracht, uitgevoerd voor de Stichting Ondernemersfonds Wageningen (horeca- en detailhandel), behelsde het vergroenen van de binnenstad. ‘Het transformeren van de binnenstad van een plek om te kopen naar een plek om te zijn’, zoals centrummanager Robert Frijlink het omschrijft. Gerritsjans: ‘Het centrum is op zich best groen, maar dat groen zit ‘m vooral in de parken buiten de gracht. Daarbinnen is niet zoveel groen.’
Hittestress
‘Wageningen is de City of Life Sciences en heeft een hele groene universiteit, maar daar zie je niets van terug in de binnenstad’, vult Bastings aan. ‘Het centrum is heel versteend. Dat levert veel hittestress op. Op een zomerse dag kan de gevoelstemperatuur op de Markt wel tien graden warmer zijn. En dat wordt in de toekomst alleen maar erger.’
Het centrum is heel versteend. Dat levert veel hittestress op
De studenten gingen niet over een nacht ijs. Ze voerden gesprekken met onder meer winkeliers, de gemeente, omwonenden en winkelend publiek voordat ze aan het ontwerpen sloegen. Daarbij bleek al snel dat de mogelijkheden beperkt zijn. Bastings: ‘Voor de ondernemers zijn bereikbaarheid en ruimte voor parkeren en bevoorrading heel belangrijk. Er zijn veel monumentale gebouwen, waar je niks mee mag doen. Op een gegeven moment zaten we wel met de handen in het haar, omdat er zoveel níet kon.’
Binnen de lijntjes
‘We moesten een balans vinden tussen makkelijk implementeerbare ingrepen en out-of-the-box denken’, zegt Gerritsjans. Bastings: ‘Onze docenten vonden dat we wel heel braaf binnen de lijntjes waren gebleven. Maar dat was ook de opdracht. De SOW wilde kleinschalige maatregelen die ze samen met de gemeente konden uitvoeren. Het is wel grappig dat juist dit onderdeel, door de gemeente, nu als eerste wordt uitgevoerd.’
Onze docenten vonden dat we wel heel braaf binnen de lijntjes waren gebleven. Maar dat was ook de opdracht
Voor de binnenstad als geheel selecteerden de studenten negen elementen die de straten en pleinen groener kleuren. Dat palet loopt van plantvakken en groene gevels tot infiltratiebestrating en groene bogen boven de winkelstraten. Op de Markt werd ervoor gekozen het bestaande ovaal rond de kerk om te vormen tot een groen plantvak met waterdoorlatende bestrating. Het naastgelegen nieuwe deel van het gemeentehuis kreeg een groene gevel.
Marktkooplui
De uitvoering van het ontwerp toont meteen de beperkingen van de stadsvergroening: het is maar half uitgevoerd. Aan de schaduwrijke oostkant van het gebouw is geen groen te zien. ‘Dat heeft te maken met de warenmarkt’, legt Frijlink uit. ‘De ruimte tussen het ovaal en de terrassen is daar te smal voor een plantvak. Het ovaal moet daar verhard blijven, zodat de wagens van de marktkooplui er kunnen staan.’
De vergroening van de Markt is een van drie uitgewerkte plannen. De andere twee zijn de aankleding van de Hoogstraat (winkelstraat) en de omvorming van het Salverdaplein. ‘De volgende stap is om de Hoogstraat groener te maken’, zegt Frijlink. Maar dan wel binnen de talloze beperkingen die er zijn. ‘We gaan de ideeën van de studenten om iets met geveltuintjes, groenbogen of plantvakken te doen, bijsturen naar iets wat haalbaar is.’
Groene oase
Voor het Salverdaplein ontwikkelden de studenten twee ontwerpen: een ‘brave’ versie met parkeren en drastischer ontwerp zonder parkeren, bedoeld om toekomstige mogelijkheden te laten zien. In de laatste opzet wordt het plein een groene oase in het centrum. ‘Het plein is een probleem wat wateroverlast betreft’, zegt Bastings. ‘De gemeente wil daar heel graag iets aan doen Misschien dat dit inspireert.’
De gemeente wil de binnenstad autoluwer maken’, beaamt Frijlink. ‘Voor bezoekers wordt daarbij gedacht aan één centrale parkeergarage op het terrein van de Gevangentoren. Alle andere parkeerplekken langs de gracht kunnen dan vergroenen. Het project van de studenten draagt eraan bij om dat inzichtelijk te maken. Op het Salverdaplein wordt overigens vooral door omwonenden geparkeerd.’
Het project heeft naast een zichtbaar resultaat ook een mooie verbinding tussen partijen opgeleverd, vindt Frijlink. ‘Het was een mooie groep studenten, en het was mooi om te zien hoe de link werd gelegd tussen de universiteit, de ondernemers, de gemeente en de inwoners van Wageningen. De interactie tussen die verschillende groepen was leuk om te zien.’
