Een beperking van de vrije studiekeuze zou het arbeidstekort in sectoren als de bouw en de zorg helpen oplossen, aldus de denktank DenkWerk. Foto Shutterstock Eens in de zoveel tijd popt het idee weer op: beperk de vrije studiekeuze. Het zou een niet te vermijden maatregel zijn om ervoor te zorgen dat Nederland in de toekomst voldoende arbeidskrachten houdt in maatschappelijk cruciale sectoren zoals zorg, techniek en bouw.
Het proefballonnetje werd deze keer opgelaten in het rapport Kiezen en Delen, opgesteld door de onafhankelijke denktank DenkWerk. Daarin hebben niet de minsten zitting. Oud-minister van Economische Zaken Hans Wijers, econoom Barbara Baarsma en senior onderzoeker bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid Haroon Sheikh zijn bijvoorbeeld lid.
De denkers constateren dat jongeren hun studiekeuze momenteel vooral baseren op interesse en daarbij weinig oog hebben voor de kansen op een baan. ‘De tekorten in bijvoorbeeld de bouw en zorg worden daardoor niet opgelost’, aldus het rapport. Het trekt verder de conclusie dat vrije studiekeuze leidt tot verspilling van talent, daarbij verwijzend naar een overzicht van studies met het hoogste aandeel studenten-met-studiekeuzespijt. Het zijn de sectoren waarin de werkgelegenheid niet top is: vooral alfa-richtingen zoals sociale en maatschappijwetenschappen, taal & cultuur en journalistiek & communicatie. De komende jaren studeren er 140 duizend studenten meer af dan er ‘baanopeningen’ zijn, zoals DenkWerk het noemt.
‘En toch laten we de instroom op deze studies vrij’, aldus het rapport, om direct met een remedie op de proppen te komen: beperk via een numerus fixus de studieplekken voor opleidingen met slechte arbeidsmarktvooruitzichten. Zoals Duitsland ook doet. Natuurlijk is het beroerd als je spijt krijgt van je studiekeuze. Of als je na je afstuderen niet aan de bak komt in je vakgebied. Maar is er dan meteen sprake van ‘talentverspilling’? En wat is eigenlijk erger: spijt hebben van een eigen keuze die niet goed uitpakt of te maken hebben met een overheid die je studiekeuze stuurt? Die ernaar neigt om via grootschalige numeri fixi de toegang te beperken tot studies die weliswaar niet opleiden tot beroepen met het grootste arbeidstekort, maar die wel jouw hart en mateloze interesse hebben?
WUR kent genoeg studieswitchers die kunnen getuigen hoe ongelukkig je je voelt als je in de collegebanken zit voor een studie die niet bij je blijkt te passen. Dat moet helemaal het geval zijn als je daar zit op aanwijzing van de overheid. En van welke overheid eigenlijk? Met de toenemende politieke grilligheid is dat ook iets om mee te wegen. Reken maar dat toegang tot Wageningse studies zou lijden onder de huidige politieke wind. Het is bovendien helemaal niet nodig. Er zijn betere manier om meer mensen te interesseren voor beroepen waar de vraag naar arbeid groot is. Maak het werk aantrekkelijker. Betaal beter. Geef desnoods belastingkorting. Het excuus dat Nederland ‘simpelweg niet iedereen een wisseling kan laten doormaken naar banen met de hoogste toegevoegde waarde’ en dat we daarom maar moeten ingrijpen in vrije studiekeuze, is te goedkoop.
Het commentaar verwoordt standpunten en analyses van de redactie. Het komt tot stand na een discussie tussen redactieleden.
