‘Mensen willen een aanzienlijk bedrag betalen om hun warmtepomp uit het zicht te krijgen.’ Foto Shutterstock Veel van onze maatregelen voor energie-efficiëntie in het huishouden worden niet echt gezien door anderen. Als we niet zien wat anderen doen, kunnen we niet van hen leren. Dat is een gemiste kans volgens promovendus Han Yoo. Zij verdedigde haar proefschrift op 11 december.
Korter douchen, deuren en ramen sluiten zodat we de thermostaat minder hoog hoeven te zetten of onze apparaten vervangen door energiezuinigere apparaten. Allemaal voorbeelden van groen gedrag dat anderen niet zien. Yoo: ‘De sociale druk die we voelen als we onszelf vergelijken met anderen, is er niet als we niet zien wat anderen doen. Wij onderzochten voor verschillende deelonderwerpen de relatie tussen de zichtbaarheid van energie-efficiëntie in huishoudens tot het gedrag van anderen.’
Energiecoach
In een van de onderzoeken die Yoo uitvoerde, deelde ze folders uit met foto’s en tekst over mensen die energiecoaching kregen. ‘We bekeken of dit een positief effect had op de mate waarin mensen wilden deelnemen aan zulke coaching. Dat was niet zo. De kans om te kiezen voor energiecoaching nam zelfs af wanneer mensen de folder hadden ontvangen.’
‘We denken dat de proefpersonen zich niet herkenden in de mensen in de folder. Alleen het zien van gedrag van anderen is dus blijkbaar niet genoeg. Het gaat ook om hoe iets overkomt op de persoon die naar het gedrag kijkt en hoe mensen zich verhouden tot de situatie.’
Status of identiteit
Yoo onderzocht ook of mensen het belangrijk vinden dat anderen hun technische aanpassingen of apparaten zien. ‘Elektrische voertuigen bijvoorbeeld kunnen een deel zijn van de status of identiteit van de eigenaar’, legt Yoo uit. ‘Een eigenaar kan zelfs trots op zichzelf zijn en anderen willen beïnvloeden door zijn goede milieugedrag te laten zien.’
Uit het onderzoek kwam niet naar voren dat mensen graag laten zien hoe groen ze bezig zijn. ‘Mensen vonden warmtepompen mooier als deze waren verscholen achter struiken. Ze wilden er zelfs een aanzienlijk bedrag voor betalen om de apparaten te ‘verstoppen’. Voor zonnepanelen vonden mensen het allebei prima, zichtbaar of afgeschermd.’
‘Of je wel of niet wilt dat anderen zien wat je doet qua groene keuzes, hangt deels samen met je milieu-identiteit en de bereidheid om status te tonen’, zegt Yoo. ‘Maar de manier waarop je huis er aan de buitenkant uitziet, is ook een onderdeel van iemands identiteit. We denken dat mensen liever hebben dat hun huis er mooi uitziet, dan dat ze als groen worden gezien door een ‘lelijk’ apparaat in het zicht te plaatsen.’
Esthetiek
Dat leidt tot de conclusie dat de esthetische aantrekkelijkheid van een apparaat van invloed is op de bereidheid om het aan anderen te laten zien. ‘We raden aan om de apparaten ‘mooier’ te maken, zodat mensen ze niet meer willen verstoppen. Dan kunnen ze anderen inspireren tot groen gedrag, want gewoon dingen zien bij anderen, misschien zelfs keer op keer, kan een laatste zetje zijn om je gedrag te veranderen.’
Daarnaast stelt Yoo voor om mensen op een meer gemeenschapsgerichte manier te inspireren. ‘Mensen die bijvoorbeeld naar repair cafés komen, zijn over het algemeen geïnteresseerd in milieukwesties of recycling. Zij zijn meestal bereid om daarover meer te leren. Voor veel mensen geldt dat er ruimte is voor meer energie-efficiënt gedrag.’
