De Raad van State bevestigt dat wetenschapsfraude een legitieme reden is om een doctorstitel in te trekken. Foto Shutterstock De Wageningse promovendus P. heeft de wetenschappelijke integriteit geschonden en WUR mocht daarop de verleende doctorstitel intrekken. Dat stelt de Raad van State vandaag in de uitspraak in het hoger beroep dat P. had ingesteld tegen een eerdere gerechtelijke beslissing over deze zaak.
De Griekse onderzoeker P. verkreeg de doctorstitel in 2017. Hij promoveerde op een geschiedkundig proefschrift over de samenhang tussen klimaatverandering, armoede en misdaad. WUR stelde een onderzoek in na signalen dat P. allerlei data en citaten had verzonnen, waarop WUR in 2019 de titel introk. Maar P. stelde dat WUR daartoe het recht niet heeft en startte een juridische procedure.
Vorig jaar oordeelde de rechter al dat WUR de titel terecht had ingetrokken – Resource interviewde er Arthur Mol over, toenmalig rector en voorzitter van het college van promoties. Daarop stelde P. hoger beroep in. Het oordeel van vandaag van de Raad van State bevestigt de rechtmatigheid van de intrekking van de doctorsgraad.
Wetenschapsfraude
Voor intrekking van de doctorsgraad bestaat geen officiële regeling, dus de vraag was of het WUR juridisch is toegestaan om een wetenschapsfraudeur de doctorstitel te ontnemen – net als in de topsport de overwinningen van een dopingzondaar worden geschrapt. De Raad van State vindt van wel. Het proefschrift is immers bedoeld als ‘proeve van bekwaamheid tot het zelfstandig beoefenen van de wetenschap’. Als er achteraf sprake blijkt van wetenschapsfraude, dan heeft de promovendus niet aan die eisen voldaan en mag de universiteit de doctorstitel terugtrekken.
Zijn begeleiders hadden eerder aan de bel moeten trekken, wierp de promovendus tegen. Zij hebben hem nooit gewaarschuwd dat hij verkeerd bezig was. Bovendien is het proefschrift goedgekeurd. Dan mag hij er toch op vertrouwen dat het klaar is?
In gewone omstandigheden misschien wel. Dagblad NRC suggereerde dat elke doctor nu moet vrezen voor het verlies van deze titel, als ergens in het proefschrift een fout of slordigheid wordt gevonden, maar daar gaat de zaak niet over. Het gaat over wetenschappelijk wangedrag. Volgens de universiteit is er sprake van verkeerd weergegeven citaten en verzonnen data. ‘Het is onder wetenschappers algemeen bekend dat dit een schending is van de wetenschappelijke integriteit’, oordeelt de Raad van State.
Op onjuiste gronden
Bovendien is het onderwerp wetenschappelijke integriteit in trainingen behandeld, voegt de rechter eraan toe. De onderzoeker had kunnen weten dat hij het risico liep op het verliezen van de doctorstitel, omdat hij ‘wist of redelijkerwijs kon weten dat hij de wetenschappelijke integriteit heeft geschonden, en de doctorsgraad dus op onjuiste gronden aan hem was verleend’.
De rechtszaak markeert een omslag in het denken over de doctorstitel. Het is de eerste keer dat de titel in Nederland is ingetrokken. Voorheen was de lijn: eens gegeven blijft gegeven. De bekende wetenschapsfraudeur Diederik Stapel, die in 2011 ten val kwam, deed vrijwillig afstand van de titel. (HOP/ME)
