Vrijwel ondenkbaar in Europa: een maandverbandmerk dat qua naam en kleur zegt waar het op staat (uit Maleisië) Foto Shutterstock De Europese Onderzoeksraad ERC kent dit jaar 37 wetenschappers van Nederlandse onderzoeksinstellingen een consolidator grant toe. Een daarvan gaat naar Inga Winkler, sinds 1 september universitair hoofddocent Mensenrechten bij de leerstoelgroep Recht.
De beurs bedraagt 2 miljoen euro en beslaat een periode van vijf jaar. Winkler krijgt ‘m voor haar onderzoeksvoorstel PERIODS, dat onderzoekt of en hoe ‘de menstruatiebeweging’ vertrouwt op mensenrechten voor meer gender-rechtvaardigheid. Winkler doet al meer dan tien jaar onderzoek naar menstruatie, een onderwerp dat zeker in de begintijd vaak werd gebagatelliseerd. De erkenning door deze ERC-beurs noemt ze ‘fantastisch, het helpt om menstruatiestudies steviger neer te zetten als onderzoeksgebied.’
Ze legt uit: ‘Op menstruatie rust vrijwel overal ter wereld een stigma. Dat heeft grote gevolgen, zowel voor de samenleving als voor individuen. Ongesteld zijn – of zo gezien worden – beïnvloedt iemands deelname aan het sociale, culturele en openbare leven, inclusief school en werk’. Menstruatie raakt ook het (mensen)recht op gezondheid. Winkler: ‘Veel menstruerenden aarzelen bijvoorbeeld om medisch advies in te winnen. En zorgverleners zijn lang niet altijd adequaat opgeleid met kennis over aandoeningen die samenhangen met de menstruatiecyclus. Zo duurt het bij endiometrose gemiddeld zeven jaar totdat de correcte diagnose wordt gesteld.’ (Endiometrose is de aandoening waarbij op baarmoederslijmvlies lijkend weefsel groeit op plekken buiten de baarmoeder, vaak met hevige pijn en bloedverlies tot gevolg.)
Sociaal-culturele constructies
Menstruatie komt de laatste jaren wel wat uit de taboehoek, ziet de onderzoeker. Maar de sociaal-culturele constructies en genderstereotypen die ermee samenhangen, zijn nog springlevend. Met dit ERC-project wil Winkler – transnationaal en participatief – bestuderen of en hoe sociale bewegingen deze impliciete gevolgen aanpakken. Ze hoopt dat haar bevindingen bijdragen aan maatschappelijke veranderingen: ‘Aan een samenleving waarin niemand meer wordt achtergesteld, alleen omdat diegene menstrueert.’
En hoewel het formeel geen deel uitmaakt van het project, buigt Winkler zich ook graag over de menstruatie- en menopauzebehoeften bij WUR. ‘Ik weet dat er al over wordt gesproken; het zou geweldig zijn om bij te dragen aan een discussie over wat nodig is om van Wageningen een menstruatie- en menopauzevriendelijke campus te maken.’
ERC-context
De consolidator grant is een (persoonsgebonden) Europese beurs voor ervaren wetenschappers. In totaal viel dit jaar 678 miljoen euro onderzoeksbudget te verdelen, 51 miljoen euro meer dan in 2023. ERC-voorzitter Maria Leptin betreurt dat desondanks zoveel uitstekende onderzoekers achter het net vissen: van de 2.313 beursaanvragen werden er 328 (14,2 procent) gehonoreerd. ‘Deze verspilling van talent kan alleen worden voorkomen als Europa meer investeert in fundamenteel onderzoek.’ Zoals het er nu naar uitziet moet het Horizon-programma de komende drie jaar 2,1 miljard euro aan budget inleveren, al is het laatste woord daarover nog niet gezegd. Met 67 toegewezen grants is Duitsland koploper. Nederland doet het met 37 beurzen bijna net zo goed als Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, die er elk 38 krijgen. Dat WUR ontbreekt op het lijstje universiteiten met een grant-toekenning, is omdat Winkler ten tijde van haar aanvraag nog werkte bij de Central European University in Wenen. HOP
