Een landschapsdienst avant la lettre: de Amsterdamse Waterleidingduinen. Foto Shutterstock Onder aanvoering van WUR gaan zes universiteiten, vier hogescholen en dertig andere partners onderzoeken of zogenoemde landschapsdiensten als schone lucht, drinkwater of ruimte om te recreëren, leidend kunnen zijn voor de landschappelijke inrichting van stadsregio’s. Ook bestudeert het project de impact daarvan op de relatie tussen stad en platteland.
Volgens universitair hoofddocent Jasper de Vries, die het project coördineert vanuit Landschapsarchitectuur en ruimtelijke planning, is het een van Nederlands grootste onderzoeken van dit moment op het gebied van ruimtelijke inrichting. Naast De Vries’ eigen leerstoelgroep participeren ook de leerstoelgroep Urban Economics (Social Sciences) en de WUR-samenwerkingsverbanden AMS Institute en EWUU in het project.
Kloof overbruggen
Het project speelt zich af in vijf regio’s: Groningen-Het Hogeland, Zwolle, Stedelijke regio Breda-Tilburg (SRBT), plus de metropoolregio’s Amsterdam en Rotterdam Den Haag. Daar wordt onderzocht hoe de stad en het omringende platteland gezamenlijk kunnen optrekken bij grote maatschappelijke vraagstukken zoals de landbouwtransitie, woningbouwopgave en klimaatadaptatie. Zogeheten landschapsdiensten spelen daarbij een sleutelrol. ‘Denk aan diensten zoals schone lucht, drinkwater of ruimte om te recreëren’, legt De Vries uit. Ook onderzoekt het project de sociale impact: kunnen landschapsdiensten bijvoorbeeld helpen om de beruchte kloof tussen stad en platteland te overbruggen?
Landschapsdiensten zijn geen compleet nieuw begrip; in de context van de landbouwtransitie wordt er al een tijdje over gesproken (specifieker: over landschapsgrond). Op kleine schaal wordt er hier en daar zelfs al mee geëxperimenteerd. De Vries. ‘Er bestaan allerlei ideeën over landschapsdiensten en welke verdienmodellen en beleidsinstrumenten daar dan bij horen. Maar het ontbreekt vaak aan samenhang. Belangrijk onderdeel van dit project is dat we (voor en met de regio’s) ruimtelijke langetermijnvisies ontwikkelen, met de bijbehorende beleidsinstrumenten.’
Dertig praktijkpartners
Fertile Soils combineert wetenschappelijk onderzoek met praktijkgericht onderzoek – dat laatste onder aanvoering van de aangesloten hogescholen. Het project werkt met zogeheten learning communities waarin ook de dertig praktijkpartners participeren. Die lopen uiteen van drinkwaterbedrijf Vitens tot ingenieursbureau Arcadis en natuur- en landbouworganisaties zoals Staatsbosbeheer en het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontact. ‘Samen met deze partners genereren we nieuwe kennis op een typisch Wagenings onderzoeksterrein’, voorspelt De Vries.
Hij verwacht dat het project eind dit jaar van start kan gaan. Met het NWO-budget kunnen in totaal negen aio’s en drie postdocs worden aangesteld, waarvan vijf bij de betrokken WUR-onderdelen.
