Bij een kwalitatief goed dieet – met veel groenten, peulvruchten en fruit – wat wel ook relatief veel sterk bewerkt voedsel bevatte, liepen mensen nog steeds een hoog risico op fysieke kwetsbaarheid. Foto Shutterstock Kwetsbaarheid bij ouderen – in het Engels verwoord als frailty – is nog weinig onderzocht. Universitair docent Neha Khandpur deed een poging om te achterhalen of voeding gerelateerd is aan deze aandoening.
Khandpur en collega’s voerden een nieuwe data-analyse uit met het onderzoekscohort Nurses’ Health Study van Harvard. ‘Harvard heeft veel onderzoekscohorten om analyses mee te doen. Ze bevatten data van zowel mannen als vrouwen en veel metingen zijn met regelmatige intervallen herhaald’, vertelt Khandpur. Het cohort dat voor deze analyse werd gebruikt, volgt Amerikaanse vrouwelijke verpleegkundigen sinds 1976. Het studiecohort houdt verder sinds 1980 eetpatronen bij en sinds 1992 kwetsbaarheid, een aandoening die zich uit in gewichtsverlies, vermoeidheid en een lagere spierkracht. Door kwetsbaarheid neemt de veerkracht van het lichaam af wat leidt tot gezondheidsproblemen.
Voor de analyse van Khandpur waren data beschikbaar van ruim 63 duizend vrouwen. Zij waren bij aanvang van de studie zestig jaar of ouder en nog niet kwetsbaar. Alle deelnemers werden ten minste 26 jaar gevolgd en in die tijd ontwikkelden meer dan 15 duizend vrouwen kwetsbaarheid.
Meer of minder bewerkt
Een hogere inname van niet of nauwelijks bewerkt voedsel – zoals verse groenten of minimaal bewerkte producten zoals melk en graanproducten – beschermde tegen kwetsbaarheid, terwijl een hogere inname van sterk bewerkt eten – zoals ingeblikte producten, vlees en kaas, maar ook frisdranken, snoep en koek – het risico op frailty met 31 procent vergrootte, legt Khandpur uit. ‘Dat kwam overeen met wat we verwachtten. We zien vergelijkbare effecten bij diabetes, overgewicht en verschillende kankersoorten. We begrijpen alleen nog niet goed hoe dit werkt.’
De onderzoekers deden ook nog een verdiepende analyse om te achterhalen of specifieke productgroepen het risico op kwetsbaarheid beïnvloeden. Ze constateerden dat hoe meer frisdranken en andere suikerhoudende dranken, vetten, spreads en yoghurt en andere zuiveltoetjes mensen consumeren, hoe hoger hun risico op kwetsbaarheid.
Dieetkwaliteit
Hoewel de meeste resultaten niet heel verrassend zijn, was er toch iets waar Khandpur zich over verbaasde. ‘We hebben ook een analyse gedaan waarbij we corrigeerden voor dieetkwaliteit. Bij een kwalitatief goed dieet – met veel groenten, peulvruchten en fruit – wat tegelijkertijd ook relatief veel sterk bewerkt voedsel bevatte, liepen mensen nog steeds een hoog risico op kwetsbaarheid in vergelijking met mensen die minder sterk bewerkte voedingsmiddelen aten. Het effect van sterk bewerkte voedingsmiddelen op kwetsbaarheid bleef dus significant, zelfs met een goede dieetkwaliteit.’
Andere groepen
‘We weten nu dat kwetsbaarheid en voeding aan elkaar gerelateerd zijn, maar we weten nog niet welke biologische mechanismen aan deze associatie ten grondslag liggen. We weten ook nog niet of het effect dat we hebben gezien, geldt voor bijvoorbeeld mannen of andere groepen mensen met een ander eetpatroon dan die in het cohort’, duidt Khandpur de resultaten. ‘We moeten daar meer onderzoek naar doen. In Nederland hebben we bijvoorbeeld het Lifelines-cohort en de Rotterdam-studie. Dat zouden goede steekproeven zijn om te repliceren wat we in dit onderzoek hebben waargenomen over ultrabewerkte voedingsmiddelen en kwetsbaarheid.’
