Foto Shutterstock De koraalduivel doet het niet alleen goed in aquaria. De tropische vis met de opvallende (en giftige!) stekels is ook een van de meest succesvolle invasieve exoten in de wereldzeeën. Hoe doet het beestje dat? Mogelijk omdat-ie bij het jagen op geschikte prooi zowel kleur als ultraviolet (uv) ziet, toont promovendus Elizabeth Philips aan.
De koraalduivel jaagt normaal gesproken in de schemering en de nacht. Aan het zien van kleuren heb je dan niet zoveel. Toch zijn er aanwijzingen dat ze ook wel overdag jagen. ‘En als je dan jaagt, is het een voordeel als je kleuren kunt zien’, zegt co-promoter Alexander Kotrschal. ‘Een koraalrif is een kleurrijke omgeving. De vissen die er leven zijn meestal ook erg kleurrijk. Vooral uv-licht is daarbij van belang.’
Geheim kanaal
Veel rifvissen gebruiken uv om elkaar te herkennen. Kotrschal: ‘Ze dragen uv-merken op hun lichaam, waarmee ze passief communiceren. Het kleurpatroon is vaak het enige dat hen van elkaar onderscheidt. De meeste dagjagers op het rif kunnen geen uv zien. Daarmee is uv een soort geheim kanaal voor rifvissen. Als koraalduivels dat kanaal kunnen aftappen, zou dat een verklaring zijn waarom ze zo succesvol jagen op kleine visjes.’
De meeste dagjagers op het rif kunnen geen uv zien
Alexander Kotrschal, Behavioural Ecology Group
Voor haar bewijs van kleurenzicht toonde Philips allereerst aan dat koraalduivels het juiste gereedschap aan boord hebben om kleuren te zien. Genetische analyse liet zien dat de vis genen heeft die coderen voor meerdere fotoreceptoren, de eiwitten in het netvlies die licht vangen. Maar dat is op zichzelf niet voldoende. Kotrschal: ‘Het kan een evolutionair overblijfsel zijn. De vis moet ook iets doen met die visuele informatie.’
En dus ging Philips aan de slag met gedragsexperimenten. Ze kocht meerdere koraalduivels in de dierenwinkel en leerde de beestjes (met zelfbedachte namen als Jaws, Luther, Nala, Sarabi, Scar en Simba) door middel van een klassieke conditioneringstest (beloning bij gewenst gedrag) onderscheid te maken tussen blauw en groen. Op dezelfde manier werd het vermogen getest om ultraviolet te zien.
Koraalduivels kunnen dus kleuren en uv gebruiken bij de jacht. Maar doen ze dat ook echt? En geeft dit vermogen de doorslag bij hun succes als kolonisator van de Middellandse Zee, waar geen koraal aanwezig is? Dat moet volgens Kotrschal nog worden onderzocht. Intussen is een volgende promovendus bezig de impact van koraalduivels op de biodiversiteit in de Middellandse Zee in kaart te brengen.
Niet gevaarlijk
Wie intussen mogelijk bedenkingen heeft om deze zomer in een zee vol koraalduivels te gaan zwemmen, kan Kotrschal geruststellen. ‘Ze zijn absoluut niet gevaarlijk. Die pennen zien er weliswaar gevaarlijk uit en ze zijn giftig, maar als je ze met rust, laat gebeurt er niks. Ze kunnen er niet actief mee steken. En erop stappen doe je niet zomaar: ze zwemmen normaal gesproken op meer dan drie meter diepte.’
Elizabeth Philips promoveerde op 7 mei. Door omstandigheden kon ze Resource niet zelf te woord staan.
